عربستان کجای پازل جدید امنیت خاورمیانه ایستاده؟ | از مأموریت ویژه برادر بنسلمان در واشنگتن تا رایزنی بنفرحان با لاوروف
رویداد۲۴| عربستان سعودی بعد از جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، وارد فاز تازهای از تحرکات دیپلماتیک شده است؛ از سفر اعلامنشده وزیر دفاع به آمریکا و گفتوگو با دونالد ترامپ و مقامات امنیتی گرفته تا مواضع صریح ضدجنگ وزیر خارجه این کشور. مجموعه این تحرکات نشان میدهد ریاض نگران تکرار تنشهای منطقهای است؛ تنشهایی که هم امنیت عربستان را تهدید میکند و هم جاهطلبیهای اقتصادی و سیاسی محمد بنسلمان را در معرض خطر قرار میدهد.
سعودیها نگران بازگشت تنش در خاورمیانه؟
در هفتهای که گذشت، تحرکات سعودی در عرصه دیپلماسی شتاب گرفته است. خالد بنسلمان، وزیر دفاع عربستان و برادر ولیعهد، سفری اعلامنشده به واشنگتن داشت؛ سفری که طی آن با دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده، استیو ویتکاف (فرستاده ویژه کاخ سفید در امور ایران) و پیت هگزت، وزیر دفاع آمریکا دیدار کرد.
نکته مهمتر، اما اینکه برخی منابع خبری از دیدار یا تماس مستقیم خالد بنسلمان با فرمانده ستاد کل نیروهای مسلح ایران نیز خبر دادهاند؛ خبری که اگر تأیید شود، نقطه عطف مهمی در روند کاهش تنش بین تهران و ریاض خواهد بود.
دیپلماسی علنی بنفرحان در مقابل دیپلماسی محرمانه خالد بنسلمان
همزمان با این سفرها، وزیر خارجه عربستان نیز مواضع صریحی درباره تحولات اخیر اتخاذ کرد. فیصل بنفرحان در کنفرانس خبری مشترک با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، تأکید کرد که کشورش مخالف راهحل نظامی در موضوع هستهای ایران است و بر ضرورت گفتوگو در خاورمیانه تأکید دارد.
او گفت: «استفاده از زور برای حل اختلافات سیاسی مردود است. ما به نقش روسیه در پرونده هستهای ایران و موضوع فلسطین تاکید میکنیم.»
این موضعگیریها بهخوبی نشان میدهد که عربستان همزمان در تلاش است تا چهرهای معقول و میانهرو از خود در منطقه و جهان به نمایش بگذارد و از تبدیل شدن به قربانی تنشهای نظامی احتمالی در آینده جلوگیری کند.
چرا سعودیها محتاطتر از همیشه رفتار میکنند؟
تحلیلگران معتقدند یکی از مهمترین دلایل این احتیاط عربستان، دغدغههای اقتصادی محمد بنسلمان است. چشمانداز ۲۰۳۰ عربستان برای تبدیل این کشور به یک قدرت اقتصادی در جهان، نیازمند ثبات کامل است و هرگونه درگیری مستقیم یا غیرمستقیم در منطقه میتواند این پروژه را به خطر بیندازد.
از سوی دیگر، سعودیها بهخوبی آگاهند که ادامه تنش در منطقه میتواند بازار نفت را دچار تلاطم کرده و جایگاه استراتژیک آنها را نیز متزلزل کند. همین مسئله باعث شده تا سیاست خارجی ریاض بیش از گذشته محتاط، چندلایه و ترکیبی از تماسهای محرمانه و مواضع علنی باشد.
ریاض در آستانه نقشآفرینی تازه؟
با توجه به سفرهای اعلامنشده، دیدارهای دیپلماتیک و مواضع رسمی مقامات سعودی، به نظر میرسد عربستان تلاش دارد در فضای جدید پس از جنگ ایران و اسرائیل، خود را نه تنها بهعنوان ناظر بلکه بهعنوان بازیگری تأثیرگذار و متعادل معرفی کند. این مسیر البته پرچالش خواهد بود، اما اگر ریاض بتواند میان تهران و واشنگتن نقش میانجیگری موفقی ایفا کند، برگ برنده مهمی در عرصه سیاست منطقهای و جهانی بهدست خواهد آورد.
